Қазақстан азаматтарының әлеуметтік қорғауға құқығы бар. Әр түрлі жағдайда олар мемлекеттің көмегіне сене алады.

2024 жылы әлеуметтік төлемдер мен төлемдер көбейеді.2024 жылы Қазақстанда қандай жәрдемақылар бар? Мемлекет баланың тууына, оның күтіміне, көп балалы отбасыларға берілетін жәрдемақыларға немесе әлеуметтік төлемдерге кепілдік береді. Жәрдемақыларды мүгедектігі бар адамдар, еңбекке жарамсыздық жағдайында немесе асыраушысынан айырылған жағдайда алады. Жұмысынан айырылған кезде азаматтардың әлеуметтік төлемдер алуға құқығы бар.

Бала тууға арналған жәрдемақы

Барлық қазақстандықтар бала туған кезде бюджет қаражатынан біржолғы жәрдемақы алады (әлеуметтік Кодекстің 80-бабы). Жәрдемақы мөлшері әйелдің кезек бойынша қандай бала туғанына және 2024 жылға арналған республикалық бюджетте 3 692 теңге мөлшерінде белгіленген айлық есептік көрсеткіштің (АЕК) мөлшеріне байланысты:* Алғашқы үш бала туылған кезде 38 АЕК (140 296 теңге) жәрдемақы төленеді.* 4-ші және келесі балалардың тууына жәрдемақы 63 АЕК (232 596 теңге) құрайды.Екі және одан да көп бала туған кезде жәрдемақы олардың әрқайсысына төленеді (әлеуметтік Кодекстің 79-бабы 2-тармағы).

Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы асырап алуға байланысты әлеуметтік төлемдер

Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы әйелдер қор активтері есебінен әлеуметтік төлемдер алады. Оның мөлшері әлеуметтік Кодекстің 78-бабында анықталған және соңғы 12 айдағы орташа айлық табысқа және жүктілік пен босануға байланысты мүгедектік күндерінің санына байланысты. ҚР Еңбек кодексінде (99-бап) осыған байланысты еңбекке жарамсыздық парағы негізінде демалыс қарастырылған:* Қалыпты босану кезінде-босанудан 70 күн бұрын және 56 кейін.* Күрделі босану кезінде-босанғанға дейін және одан кейін 70 күн.Жаңа туған нәрестені асырап алушылар үшін мұндай демалыс бала асырап алынған күннен бастап бала туылған сәттен бастап 56-шы күнге дейін беріледі.

Бала күтімі бойынша жәрдемақы және әлеуметтік төлемдер

Баланың туған күнінен бастап 1,5 жасқа толғанға дейін баланы күтетін және міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспайтындарға күтім бойынша жәрдемақы төленеді. Қазақстанда 2024 жылы Балаға қандай жәрдемақы төленеді? Әлеуметтік Кодекстің 82-бабында күтім бойынша жәрдемақы мөлшері белгіленген, ол биылғы жылы:* 1-ші балаға-5,76 АЕК (21 266 теңге).* 2-ші күні-6,81 АЕК (25 143 теңге).* 3-ші күні-7,85 АЕК (28 982 теңге).* 4 және одан да көп-8,9 АЕК (32 859 теңге).

Қазақстанда балаға берілетін жәрдемақы қанша тұрады? Күтім бойынша әлеуметтік жәрдемақы ай сайын 20-ға дейін төленеді.1,5 жасқа дейінгі балаға күтім жасайтындар және міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысатындар төлем жасайды. Олар соңғы 24 айда аударымдар жасалған кірістерге байланысты. Төлемдер мөлшері күтім бойынша жәрдемақыдан кем болмауы керек және баланың отбасында туу кезегіне байланысты белгіленеді. Бірақ ең жоғары төлем осы жылға ең төменгі жалақының (ЕТЖ) 40% 7 еселенген мөлшерінен (85 000 теңге) аспауы тиіс. Ең жоғары төлем: 85 000 теңге7х 40%=238 000 теңге.

Көп балалы отбасына берілетін жәрдемақы

Қазақстанда 4 және одан да көп кәмелетке толмаған бала бірге тұратын отбасы көп балалы болып саналады және арнайы ай сайынғы жәрдемақы алуға құқылы. Оның мөлшері әлеуметтік Кодекстің 91-бабында белгіленген:* 4 балаға - 16,03 АЕК (59 183 теңге).• 5-ке — 20,04 АЕК (73 988 теңге).* 6-ға - 24,05 АЕК(88 793 теңге).* 7-х — ға-28,06 АЕК (103 598 теңге).Егер отбасында 8 және одан да көп бала тәрбиеленсе, олардың әрқайсысына 4 АЕК жәрдемақы төленетін болады. Мәселен, 8 балаға 32 АЕК (118 144 теңге) құрайды.

Асыраушысынан айрылу бойынша жәрдемақы

Қайтыс болған асыраушысының еңбекке жарамсыз отбасы мүшелері, егер қайтыс болған адам міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қатысушысы болса, жәрдемақы немесе әлеуметтік төлемдер алуға құқылы. Барлық отбасы мүшелеріне бір жалпы жәрдемақы тағайындалады. Оның өлшемдері әлеуметтік Кодекстің 236-бабында көрсетілген. Жәрдемақы сомасы ең төменгі күнкөріс деңгейіне байланысты (2024 жылы-43 407 теңге):1-ші еңбекке жарамсыз адам болған жағдайда-0,92 ПМ (39 934 теңге).* 2-х кезінде — 1,7 ПМ (73 792 теңге).* 3-х кезінде — 2,25 ПМ (97 666 теңге).* 4-х кезінде — 2,6 ПМ (112 858 теңге).* 5 — 2,75 ПМ (119 369 теңге) кезінде.* 6 және одан көп болғанда — 3 ПМ (130 221 теңге).

Әлеуметтік төлемдер (әлеуметтік Кодекстің 240-бабы) қайтыс болған адамның орташа айлық табысына, сақтандыру жүйесіне қатысу өтіліне және асырауындағы адамдардың санына байланысты.

Мүгедектік бойынша жәрдемақы

Мүгедектігі бойынша мемлекеттік жәрдемақылар Әлеуметтік кодекстің 177-бабында көрсетілген мөлшерде ай сайын ең төменгі күнкөріс деңгейі (43 407 теңге) ескеріле отырып төленеді:* 7 жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға - 1,61 ПМ (69 885 теңге).* 7 жастан 18 жасқа дейін және бала кезінен мүгедектігі бар адамдарға: I топ — 2,2 ПМ (95 495 теңге), II топ — 1,83 ПМ (79 435 теңге), III топ -1,61 ПМ (69 885 теңге) •* Мүгедектігі бар адамдарға: I топ - 2,2 ПМ (95 495 теңге), II топ — 1,76 ПМ (76 396 теңге), III топ — 1,2 ПМ (52 088 теңге).Мүгедектігі бар баланы тәрбиелеп отырған адамдарға да жәрдемақы төленеді. Ай сайын ол 1,61 ПМ (69 885 теңге) құрайды.

Еңбекке жарамсыздығы бойынша әлеуметтік төлемдер

Бұл төлемдер медициналық-әлеуметтік сараптама жалпы еңбек ету қабілетінен айрылу дәрежесін белгілеген күннен бастап Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыларға төленеді. Төлемдер мөлшерін айқындау кезінде (әлеуметтік Кодекстің 181-бабы) орташа айлық табыс ескеріледі, одан ЕТЖ 50% шегеріледі, содан кейін табысты ауыстыру коэффициенттері (0,6), еңбекке қабілеттілігінен айырылу (30-дан 100% - ға дейін) және сақтандыру жүйесіне қатысу өтілі (0,1-ден 1,3-ке дейін) қолданылады.

Жұмысынан айрылу бойынша әлеуметтік төлемдер

Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылардың жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемдерге құқығы бар (әлеуметтік кодекстің 113-бабы). Төлемдер мөлшерін анықтау тәртібі Еңбек министрлігі 2023 жылы бекіткен ережелермен реттеледі. Бұл ретте 24 айдағы орташа айлық табыс, жүйеге қатысу өтілі (6 айдан 72 айға дейін коэффициенттер — 0,7 — ден 1,3-ке дейін), табысты алмастыру коэффициенті (қазіргі уақытта-0,45) ескеріледі.

Төлемдер 1 айдан 6 айға дейінгі мерзімге тағайындалады (әлеуметтік Кодекстің 118-бабы). Бұл сақтандыру қорына аударымдар жасалған уақытқа байланысты.

Тоқсан ішінде табысы кедейлік шегінен төмен болған отбасылар немесе жалғызбасты азаматтар атаулы әлеуметтік көмек (АӘК) тағайындауға өтініш бере алады. Оны есептеу тәртібі мен шарттары әлеуметтік Кодекстің 11-тарауында белгіленген.

Қазақстан халқының әртүрлі санаттары қиын өмірлік жағдайларға тап болады. Бұл жағдайда олар әлеуметтік қорғаудың әртүрлі түрлеріне сене алады.

Источник: ГУ «Аппарат акима поселка Актас»